Müslümanlar İçin Bir Yaz Rehberi

Ifeoluwa Siddiq Oyelami

(Rikesh Luitel tarafından İngilizceden tercüme edilmiştir)

Kuzey yarımkürede yaz ayları geldi. Çiçekler açıldı ve havalar ısındı. Bir yandan çalışan insanların tatil izinleri başlamışken diğer yandan okullar da ara verdi. Mevsim çok güzel ve rahatlatıcı olsa da biz Müslümanlar olarak bu zamanların bizi şuurumuzdan caydırmasına müsaade etmemeliyiz. “Allah cehenneme iki defa nefes almasına izin verdi. Nefesin biri kışın, diğeri yazın.” hadisinde peygamber efendimiz her iki mevsimin sıcaklığı ve soğukluğunu ima etmiştir. Bunu ister gerçek ister mecazi nasıl yorumlarsak yorumlayalım hadisten alabileceğimiz ders çok önemlidir. Mevsimler her ne olursa olsun kış ya da yaz, soğuk ya da sıcak, kuru ya da nemli bizim kulluk vazifemizi hatırlatırlar.

Yaz mevsiminde görülen canlılık ve hayatın aktifliği Allah’ın merhameti ve nimetlerine açıkça işaret eden delillerdir. Diğer tarafta yazın aşırı sıcaklığı, insana Allah’ın şiddetli azabını hatırlatır. Bunları akılda tutarak bu yaz için bizlere hatırlatma olsun diye bu yazıda dikkat edilmesi gereken birkaç önemli husustan bahsedelim:

●        Uygun giyinme ve nazarlarımızı koruma:

Yaz mevsiminde giyinme tarzımız da dahil olmak üzere normal hayatımızın akışı belirgin bir şekilde değişiyor. Sıcaklığa dayanabilme ve rahat hareket edebilmemiz için kışın ağır ve kalın kıyafetlerin yerini daha canlı ve renkli kıyafetler alıyor. Fakat Müslüman olduğumuz için biz Allah’ın hükümleri çerçevesinde hareket etmekle mesulüz. Bu yüzden kıyafetlerimizin tarzı ve şekli değişse de takva örtümüzün çıkartılmaması lazım. Şeriatın hükümlerine karşı olsa da kimi erkeklerin “yaz havasına” kapılıp diz kapaklarını örtmeyecek şekilde şortları giydiğini, bazı kadınların şeriatın koyduğu başörtüsünü çıkardığını yahut da mevcut moda endüstrisinin piyasaya sürdüğü başörtüsü taklitlerini seçtiklerini görüyoruz. Bunlar şüphesiz İslami kurallara aykırıdır ve bu şekilde giyinerek Müslümanlar hem bir toplumsal fitne çıkarmış hem de Allah’ın hükümlerini çiğnemiş olurlar.

Kimileri giysilerinde yazın sıcaklığını bahane gösteriyor olsa da unutmamamız gerekir ki Allah Kur’an-ı Kerim’de “...De ki: «Cehennem ateşi daha sıcaktır!» Keşke anlasalardı!” (Tövbe suresi,81) diye buyuruyor. Aslında dünyevi programlar için daha ağır giyindiğimize bakılırsa bu konuda böyle bir sıkıntı söz edilmeye bile değmez.

Bizim etrafımızdakilerin hepsi Müslüman olmadığına ya da herkes doğal olan iffet kurallarına uymadığına göre günahtan kaçınmak için nazarlarımızı korumamız da çok önemlidir.Nur Suresi'nin 30-31. ayetlerinde gördüğümüz gibi Kuran'da tesettürlü giyinme ve nazarları koruma aynı bağlamda bahsedilmiştir.

●        Törenler ve Eğlence Faaliyetleri:

Birçok kültürde düğünler ve mezuniyet törenleri gibi diğer kutlamalar yazın yapılıyor. Ama maalesef bu kutlamalar sırasında gerek bilinçsizlikten gerek kültürel faktörlerden dolayı İslam’a uygun olmayan birçok davranış sergileniyor. Erkek-kadın karışması, içki içilmesi gibi ahlaksızlar görülüyor. Bazen iffet göz ardı ediliyor ve insanlar dinimize uygun olmayan kıyafetleri giyiyorlar. Bunların yanında çok sayıda etkinlikte İslam’ın alçakgönüllülük ve itidal anlayışına aykırı olarak abartılı ve gösterişli davranışlara şahit oluyoruz.

İslam’da, bilinen kültürel örflerin kutlamalarının yapılması caizdir ve hükmü genelde mubah bazen mustahab olarak karşımıza çıkıyor. Yine de kutlamalara katılırken davranışlarımızın helal dairesinin içinde olması, harcamaların ihtiyatlı bir şekilde yapılması ve kaynakların aileye ve ümmete faydalı olacak bir şekilde sarf edilmesi gerekir.

●        Zaman Yönetimi:

Yazın elimizdeki vakit çok fazla olduğu için bazen vakitleri sorumsuzca kullanarak boşa harcıyoruz. Çok zevkli ve rahat olması hasebiyle yazın gezip tozmak nefsimize cazip gelebilir. Gündüzlerin uzun, gecelerin kısa ve gece vaktinde havaların serin olması da insanların geç saatlere kadar dışarıda bulunmasına sebep olur.

Yazın vaktimizi doğru düzgün değerlendirmemenin etkisi bizim günlük ibadetlerimizi etkiliyor. Namaz vakitleri arasında zamanın fazla olmasından insanların namazlarını geciktirmesi normal bir hal aldı. Diğer yanda gece geç saate kadar uyumamak, yazın daha erken saatlerde kılınan sabah namazının kaçırılmasına da sebep oluyor.

Hz. İbni Mesut(r.a)’a göre Hz. Peygamber (s.a) Efendimiz şöyle buyurmuştur: “Hiçbir kul, kıyamet gününde, ömrünü nerede tükettiğinden, ilmiyle ne gibi işler yaptığından, malını nereden kazanıp nerede harcadığından, vücudunu nerede yıprattığından sorulmadıkça bulunduğu yerden kıpırdayamaz.” (Tirmizî, Kıyamet 1)

Şüphesiz ki biz hayatımızın her anından sorgulanacağız. Öyleyse zamanımızı ihtiyatlı olarak kullanmamız gerekir. Dolayısıyla bu yazımızı en güzel şekilde değerlendirmek için vaktimizi Ku’ran okumak ve öğrenmek, yeni yetenekleri kazanmak, faydalı kurslara katılmak ve ailemizle kaliteli vakit geçirmek gibi verimli işlerle uğraşarak geçirelim. Ancak bu şekilde değerlendirdiğimiz yaz “Mükemmel bir yaz” denmeye layıktır.

●        Harcamalar:

Birçok araştırmaya göre insanlar yazın önemli olmayan eşyalar için daha fazla para harcıyorlar. Yaz mevsiminde her yerde indirimler oluyor. Kimileri stres atayım diye zamanlarını alışveriş yapmak veya mağazaları gezmek ile geçirmeyi tercih ediyor. Mağazalar ürünlerini kaldırımlara bile indirdiler.  Dahası okullar da kapalı ve aileler birlikte vakit geçirmiş oluyor. Zaman ve havalar uygun olduğu için de alışveriş bir ritüel olmuş gibidir. 

Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: "Şüphesiz Allah Teâlâ nimetin izlerini kulunun üzerinde görmeyi sever. Sefalet ve karamsarlık içinde debelenen birini sevmez.” (Sahih el-Cami)

Yukarıdaki hadiste bahsedildiği gibi Allah helal malımızı kendi üzerimize harcamamızı ister. Benzer bir şekilde Rabb'imiz tıpkı ihtiyaç sahiplerine karşı elimizi sıkmadığımız gibi kendimize yada ailemize karşı pinti olmamızı istemez. Yine de ihtiyat her zaman bir Müslümanın dikkat etmesi gereken husustur. Allah buyuruyor ki “(O kullar), harcadıklarında ne israf ne de cimrilik ederler; ikisi arasında orta bir yol tutarlar.” (Furkan suresi, 67).

●        Eğlenme:

Yılın en heyecanlı zamanı olan yaz tatili yine karşımızda. Eğlence, spor ve oyun faaliyetleri insanları çeşitli yerlere götürür. Bazılar sahile veya kamplara gitmeyi tercih eder, bazıları da fitneste spor yapmayı benimser. Ailemizle beraber eğlenceli vakit geçirmek her ne kadar cazip gelse de bunları Allah’ın sınırlarını göz önünde bulundurarak yapmamız lazım. Haramların işlendiği yerlerden kesinlikle uzak durmalıyız. Sevdiklerimizin fitnelere bulaşmasına hatta ihtimaline bile müsaade etmeyiz. Ve lütfen bizim avretimizin (İslami kanunlara göre örtülmesi farz olan yerler) iffetinin korunmadığı ve gözlerimizin taciz edildiği yerlerden olabildiğince uzak duralım.

Elbette vaktimizi değerlendirmek için okçuluk, at biniciliği, koşu ve yüzme gibi sünnete uygun etkinlikleri tercih edebiliriz. Yine namaz vaktinde oynamak ve iddialara girmekten kaçınarak birçok benzeri helal sporlar da katılabiliriz. Bu yaz bahçecilik de denemeye değer bir etkinliktir. Zira kendi besinlerimizi doğal bir şekilde yetiştirmenin yanında hem stresimizi hem de hava kirliliğini azaltmış oluruz.

●        Sağlık ve hijyen:

Grip ve benzeri hastalıkların ihtimali olmadığı için yaz dönemi sağlığımızı tekrardan canlandırmak için çok güzel bir fırsat. Kaldı ki yaz aylarında uyku süresindeki değişiklik ve uykuya dalma zorluğunun insomnia hastalığının yaygınlaşmasında önemli bir rol oynadığı tespit edilmiştir. Yiyecek ve etkinlikler konusundaki çeşitlilik nedeniyle gıda zehirlenmesi ve yüksek sıcaklıktan dolayı dehidrasyon gibi rahatsızlıklara da yazın  sık rastlanıyor..

“Nefsinin senin üzerinde hakkı vardır.” hadisinde peygamber efendimizin de buyurduğu üzere Müslümanlar olarak biz bedenimizin hem fiziki hem de akli sağlığını korumakla sorumluyuz. Nitekim yazın yeteri kadar dinlenmeliyiz, sağlıklı beslenmeliyiz ve bol miktarda su içmeliyiz.

Kişisel bakım ve temizlik de bir diğer önemli husus. Sıcaklık ve terden hem kendimizde hem de diğer insanlarda oluşabilecek rahatsızlıkları önlemek için saç ve vücudumuza dikkat etmeliyiz.