Dünyanın Farklı Yerlerinde Noel/Yılbaşı Kutlamayanların Düzenlediği Etkinlikler

Khalidu A. Afolabi

Yeni yıl vesilesiyle birçok ülkede sokaklar ve internet siteleri, adeta birer şenlik alanına dönüşmüştür. Noel sezonun bu cazibesine rağmen Noel’in “herkes için bir neşe dönemi” olduğu anlayışının geçerliliği yoktur. Müslümanlar başta olmak üzere, bazı Hristiyan mezhepleri de Hz. İsa’nın doğum tarihi olarak sunulan pagan Roma kutlamalarından uzak durmaya özen göstermektedir. Özellikle bu dönemde tatil olan ülkelerde pek çok aile, çocuklarını bu sürecin etkilerinden korumak için çeşitli etkinlikler düzenlemektedir.

İslami Tatil Kursu (IVC)

Noel sezonu için tasarlanan alternatiflerden biri de yıllık İslami Tatil Kursları’nın (IVC) geleneksel olarak bu döneme denk getirilmesidir. Bu uygulama, 1960’larda Nijeryalı Müslüman öğrencilerin, Hıristiyanlaştırma ve sömürgeleştirme prangalarından kurtulma çabalarının bir parçası olarak başlamıştır. O döneme kadar, 1954 yılında birkaç Müslüman elit, Nijerya Müslüman Öğrenciler Cemiyeti’ni (MSSN) kurmuş ve modern eğitim almak isteyen Müslüman öğrencilerin, akademik hayallerinin peşinden koşarken inançlarını terk etmek zorunda kaldıklarını görmüşlerdir. Müslümanların sürekli olarak inançlarından uzaklaştırılmasıyla mücadele etmek için stratejiler geliştiren cemiyetin eserlerinden en önemlisi, ilki uzun okul tatili sırasında, diğeri ise yılbaşı döneminde olmak üzere yılda iki İslami Tatil Kursu’nun düzenlenmesiydi.

Bu tatil kursları, genellikle Müslüman çocukların, gençlerin ve bazen de yetişkinlerin, İslam inancının temel konularında; siyer, fıkıh, edep ve genel kültür gibi alanlarda eğitildikleri eğitim kampları olarak düzenlenmektedir. Müslüman çocuk ve gençleri yılbaşı eğlencelerinden uzak tutmayı amaçlayan aralık ayı eğitim kampları, genellikle Noel’den hemen önce başlayıp, yeni yıl kutlamalarından kısa bir süre sonra sona ermektedir.

Öğrenciyken okul sırasında tatil kurslarının müdavimlerinden olan Jelilat Olaniyan Hanım’a göre, IVC’ler birçok Müslüman çocuk ve genç için merakla beklenen eğitim kamplarıdır. Kampla ilgili çocukluk anılarını anımsayan Jelilat Hanım, bu kampların nasıl öğrenme, eğlenme ve ruhsal gelişim dönemi olduğunu anlattı. Başvuru sürecinin oldukça basit olduğunu ve başvuru ücretlerinin Müslüman hayırseverler ile kurumların sponsorluklarıyla sübvanse edildiğini belirtti. Ayrıca, iyi imkanlar sağlandığını ve katılımcıların her zaman cinsiyete ve yaş grubuna göre ayrıldığını da sözlerine ekledi.

Bu deneyim, halen eğitim kamplarının müdavimlerinden olan Muhtar için de geçerlidir. Jelilat Hanım’ın verdiği bilgilere ek olarak, katılımcılara genellikle Kur’an-ı Kerim, hadis, zikir ve günlük yaşamlarını etkilemeye devam edecek ahlaki değerlerin öğretildiğini söyledi. En heyecan verici kısım olarak ise etkinliklerde düzenlenen yarışmaları ifade etti.

Konferanslar ve Seminerler

Batı’da, özellikle Kuzey Amerika’da Müslümanlar sıkça camilerde çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Kuzey Amerika İslam Toplumu (ISNA) ve Müslüman Amerikan Toplumu (MAS) gibi önde gelen İslami kuruluşlar da tatil dönemi boyunca çok sayıda etkinlik düzenlemektedir.

Bu arada, geleneksel olarak tatil olmayan ve ancak yılın son gecesinin çeşitli gayri İslami şeylerle doldurulduğu Türkiye’de, Anadolu Gençlik Derneği gibi kuruluşlar Mekke’nin Fethi’ni anmak için özel bir program hazırlamaktadır. Oysaki tarihi olay 11 Ocak 630’da meydana gelmiş olsa da derneğin liderlerinden Mehmet Yaroğlu, MilliGazete’ye konuştuğunda 31 Aralık’ta Fetih’i kutlama kararının, bu gecede yaygınlaşan, özellikle medya aracılığıyla evlere sızan günah ve kötü alışkanlıklardan gençleri korumak amacıyla alındığını açıklamaktadır. Programda genellikle konferanslar, seminerler, şiir dinletileri, tiyatro gösterileri ve Mekke’nin tarihi üzerine yapılan sunumlar gibi çeşitli etkinlikler yer almaktadır.

Noel ve Yılbaşı Kutlamayan Hristiyanlarda Faaliyetler

Daha önce de belirtildiği gibi, yılbaşı coşkusuyla işi olmayanlar yalnızca Müslümanlar değildir. Noel ve Yılbaşı kutlamalarına katılmayan Hristiyan mezhepleri arasında Derin Yaşam İncil Kilisesi, Yehova Şahitleri, Yedinci Gün Adventistleri, Tanrı’nın Krallığı Topluluğu ve Dostlar Cemiyeti (Kuveykırlar) yer almaktadır. Bu Hristiyan topluluklarının Noel kutlamama olma gerekçeleri çeşitlidir. Birincisi, bazıları Hz. İsa’nın doğumundan ziyade ölümünün anılmasına öncelik verilmesi gerektiğini savunur. İkincisi, İncil’de Hz. İsa’nın doğum tarihinin belirtilmemesi ve doğum koşullarının onun aralık ayında doğduğuna dair bir işaret taşımamış olmasıdır. Üçüncüsü, festivallerdeki bazı sembollerin putperestlikten kaynaklanmasıdır. Püriten Hristiyan mirasını korumanın önemli bir sorumluluk olduğuna inanan bu topluluklar, başta Noel olmak üzere, yılbaşı coşkusuna karşı durmuş ve Hristiyan teolojisiyle uyumlu olmayan yeniliklerden kaçınmışlardır. Bunun için, Derin Yaşam İncil Kilisesi gibi cemaatler, üyelerini Noel etkilerinden çevirmek amacıyla her yıl Küresel Aralık İnzivası düzenlemektedir.

Tefekkür

Müslümanları yılbaşı eğlencelerinden uzak tutmak için organize edilen programları İslam’ın birçok ilkesiyle uyumlu olduğunu görüyoruz. Bunlar arasında emru bil ma’rûf nehy-i anil münker (iyiliği emretmek, kötülükten alıkoymak), mesâlihil mürsele (kamu yararını gözetme) ve şedd-i zerâi (zararın önlenmesine öncelik verme) gibi ilkeler sayılabilir. Aslında, bu tür yeniliklerin Allah’ın Maide Suresi 2. ayetindeki emirlerin pratik uygulamaları olduğu söylenebilir. Ayette şöyle buyrulmaktadır:

“... وَتَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡبِرِّ وَٱلتَّقۡوَىٰۖ وَلَا تَعَاوَنُواْ عَلَى ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡعُدۡوَٰنِۚ 

“İyilik ve takva üzere yardımlaşın. Ama günah ve düşmanlık üzere yardımlaşmayın.’’