Sosyal Medya

EKONOMİ

İslam'da: Yoksulluk ve Gelir Eşitsizliğinin Azaltılmasına Yönelik Üç Araç

Credit Suisse Global Servet Raporu'na göre, dünyanın en zengin %1'i, dünya servetinin % 44'üne sahiptir. Ne yazık ki, bu gelir dengesizliği Müslüman ülkelerde daha ciddi bir şekilde görülmektedir
03-12-2020 11:08
 Mohammad Nadimur Rahman*

Yoksulluk ve gelir eşitsizliği, küresel kalkınmanın ve toplumların  sosyal dengesinin korunmasının  önündeki en büyük engellerdir. Credit Suisse Global Servet Raporu'na göre, dünyanın en zengin %1'i, dünya servetinin % 44'üne sahiptir. Ne yazık ki, bu gelir dengesizliği Müslüman ülkelerde daha  ciddi bir şekilde görülmektedir. Yoksulluk, eşitsizlik ve  üretim noktasındaki düşük seviye İslam dünyasını kuşatmış durumdadır. İslam dünyasındaki  birçok ülkenin nüfusunun büyük bir  kısmı günde 2 doların altında bir harcama kapasitesi ile yaşıyor.

Zekât, Vakıf ve Sadaka

İslam’ın belirtmiş olduğu bazı kavramlara baktığımız zaman bu problemlerin çok rahat bir şekilde çözülebileceğini görüyoruz. Başka bir deyişle İslam  dünyasında  gelir dağılımına ilişkin sorunları çözmek için yine Kur’an ve sünnete dönmemiz gerekiyor.
Zekât İslam'ın beş temel şartından  biridir. Kuran'da namaz kılmak ve zekât vermekten defalarca bahsedilmiştir. Bu nedenle “namaz ve zekât”  İslam'ın en önemli temeli değerleri olarak karşımıza çıkıyor. Namaz herkes için zorunlu olsa da zekât sadece zenginler için zorunlu. Bir insanın aylık serveti 87,48 gram altını veya o miktarda malı olan kişi bu servetin %2,5 kadarını zekât olarak vermek zorundadır. İslami  perspektiften bakıldığında  zekât parası fakir insanların zenginlerden alacağı hak olarak görülmektedir.

İslam’da zekât vermek zorunlu olduğu gibi vakıf ve sadaka vermek de  teşvik edilmiştir. Vakıf,  yardımlaşmak ve dayanışmak amacıyla herhangi sabit varlığın bağışlaması anlamına gelir. Buna göre insanlara ücretsiz eğitim vermek için okul  açılması, fakir ve muhtaçların maddi sıkıntılarını  çözmek için dernek vb yapıların inşa edilmesi vakıf olarak tanımlanmaktadır. Diğer yandan sadaka insanların gönüllü olarak  ihtiyaç  sahiplerine para veya ona benzer şeyler vererek yardım etmesi anlamına gelmektedir. Bu zekât, vakıf ve sadaka beraber uygulanırsa yoksulluğun ortadan kaldırılması mümkün olacaktır.
 
yoksulluğun azaltılması

Yoksulluğun azaltılmasında zekât, vakıf ve sadakanın etkinliği üzerine çeşitli araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalarda birincil ve ikincil veriler kullanılmıştır. Bu araştırmalardan  elde edilen sonuçlara göre zekât, vakıf ve sadaka yoksulluğun azaltılmasına önemli katkılar sağlayabilmektedir. Çünkü bu paylaşımlar vesilesiyle  zengin insanların yardımları,  fakir ve muhtaç olanlara ulaşmaktadır. Bu sayede hem sosyal hem ekonomik hem de psikolojik yönden bir rahatlama kendini hissettirmektedir. Zekat, sadaka ve vakıf gibi yardımlaşma unsurlarının canlı olduğu toplumlarda insanlar arasındaki eşitsizlik ve gelir adaletsizliği makul bir seviyeye çekilebilmektedir.

İslam ekonomik düzeni kaynağını  Kur’an ve Peygamberin sünnetinden alarak ortaya çıkmıştır. Burada amaç adil bir toplum kurmaktır. Bu toplumda ihtiyaç sahibi olanlar her zaman destek alacaktır. Aynı zamanda yoksulluk ortadan kaldırılacaktır.

Zekât, vakıf ve sadaka sadece yoksulluk azaltılmasında etkili değildir. Aynı zamanda gelir eşitliğini sağlama noktasında da önemli katkılar  sağlar. Böylece  insanlar arasında kardeşlik duyguları gelişir. Kardeşlik duygularının geliştiği toplumlarda ise bütün olumsuzluklarda bir azalma görülecektir. Tarihte bunun birçok örnekleri mevcuttur.

İnsanların ekonomik sıkıntılarını etkin bir şekilde çözmek için zekât ve vakıf sisteminin daha etkin uygulanması gerekmektedir. Bazı araştırmalara  göre zekât parasını  insanlara nakit olarak dağıtmak yerine  onlara mesleki kazanımlar sağlamak amacıyla kullanmak daha kalıcı çözümler ortaya koymaktadır. Çünkü meslek sahibi olan insanlar üretim noktasında aktif bir rol almaktadır. Bu durum istihdam sıkıntılarını da önemli ölçüde çözmektedir. Aynı zamanda vakıf parası da ekonomik olarak  etkin şekilde kullanılırsa bu ülke ekonomisine  önemli katkılar sağlayacaktır.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
*Doktora Öğrencisi (İktisat), Erciyes Üniversitesi
 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.