آیا آمریکا یونان را فروخت؟

نویسنده: محمد عبدالحمید

ترجمه: لطف الله زاهد

در طول 20 سال گذشته، پس از یک سری اکتشافات ذخایر عظیم چاه‌های گاز در شرق مدیترانه که صدها میلیارد متر تخمین زده می‌شود، در میانکشورهایی که به دنبال کنترل مطلق بر این چاه ها هستند، کشوری مانند یونان که به بهانه کنترل بیشتر جزایر دریای اژه و شرق دریای مدیترانه، حقوق دریایی ترکیه را به رسمیت نمی شناسد، مبارزه جدی برای کنترل این مناطق وجود دارد.

ترکیه به عنوان کشوری که بزرگترین منطقه ساحلی در دریای مدیترانه را دارد، به مداخله در مدیترانه شرقی اعتراض می کند و همیشه با لهجهء صریح اعلام می دارد که کشورهای مجمع الجزایری مانند یونان نمی توانند شرایط را خود بر ما تحمیل کنند.

درگیری میان  یونان و ترکیه در واقع از سر یک اختلاف ساده بین این دو کشور نبوده است. بلکه از گذشته عوامل تاریخی، جغرافیایی، سیاسی و مبارزه برای کنترل بازارهای جهانی انرژی و گاز هرزگاهی به این درگیری دامن می زند. یونانی‌ها دریافتند که دست یابی ترکیه بر "میهن آبی" آنها را از کنترل مطلق گاز مدیترانه شرقی محروم می‌کند، همچنین - و مهم‌تر از همه – متوجه شدند که قدرت ترکیه مانع برنامه‌های آنها برای محاصره ترکیه و ترک‌ها در آناتولی و حذف آنها از مدیترانه می‌شود، که این اولین گام از سوی یونانی ها برای بیرون راندن کامل ترک ها از آناتولی بود. رویای تاریخی و مذهبی یونان بازپس گیری استانبول است که امروز هم آن را «قسطنطنیه» می‌نامند.

آمریکا، روسیه و اروپا هر یک از این طرف ها بر اساس منافع ژئوپلیتیکی و استراتژیک خود در مدیترانه شرقی عمل می کنند. کنترل کامل تمام مناطق دریایی در شرق مدیترانه از سوی یونان در واقع، به نفع اروپا و آمریکا خواهد بود، که سبب می شود شرکت های اروپایی و آمریکایی اکتشاف گاز و نفت مانند اکسون موبیل آمریکایی، بریتیش پترولیوم بریتانیا، ENIایتالیا، توتال فرانسوی به راحتی حق اکتشاف و بهره برداری از این ثروت عظیم را داشته باشند و با این حق می توانند میلیاردها دلار حاصل و درآمد را از آن خود نموده، اکتشاف و فروش انرژی را برای دهه های آینده طبق میل خود تامین کند.

مهمتر از همه برای اروپایی ها و آمریکایی ها، کنترل گاز مدیترانه شرقی مشترکا از سوی کشورهای یونان و اسرائیل است.و این خود تضمین می کند که آنها دیگر نیازی به گاز روسیه نداشته باشند که از طریق دو مسیر به اروپا می رسد (اولین مسیر، خط جنوبی از دریای سیاه به ترکیه، و دومی از طریق خط شمالی "Nord Stream II" آلمان که از دریای بالتیک می گذرد).

ترکیه متوجه خطرناک بودن پلان های یونانی‌ها، اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها شده است که هدف آنها تضعیف منافع استراتژیک عالی ترکیه در تأمین انرژی و گسترش سلطه دریایی‌اش است و ترکیه پی برده است که این قدرت ها با محاصره/مسدود کردن ترکیه در آناتولی، می خواهند ترک‌ها را از دریاها و منابع بحری دور نگه دارند.

به همین دلیل ترکیه تصمیم گرفت یک سری فعالیت ها را در این زمینه با بیش از چند کشور آغاز کند. ترکیه در نوامبر 2019 از توافق برای ترسیم مرز دریایی با لیبی خبر داد. سپس تلاش نمود روابط اش با مصر را خوب بسازد تا بتواند مرز دریایی میان دو کشور را اعلام کند، اما از آنجایی که تصمیم مصر در دست آمریکایی هاست، در حال حاضر نمی تواند با ترکیه یک چنین قراردادی را امضا کند.

ترکیه تلاش کرده است تا گسترش و تقویت صنایع نظامی به ویژه صنایع دریایی خود را تسریع بخشد. چنانچه از ایجاد اولین ناو هواپیمابر و ساخت بسیاری از ناوچه ها و زیردریایی ها خبر داد. به دنبال آن به ضد یونان و متحدان فرانسوی، آمریکایی، بریتانیایی و حتی روسی اش، اعلام نمود که آنکارا ایجاد «میهن آبی» وکنترول بر آن در شرق مدیترانه را حق خود می داند.و با برگزاری رزمایش دریایی خود پیام صریح داد که برای دست یافتن به این مهام از پیشی گرفتن از هیچ ناوگانی دریغ نخواهد کرد.

در ژانویه 2020، دولت یونانی قبرس و اسرائیل در مورد ایجاد خط EAST MEDgazبرای انتقال گاز اسرائیل و قبرس ابتدا به یونان و سپس به اروپا توافق کردند. و امضای این قرارداد به معنای به رسمیت نشناختن «میهن آبی» ترکیه و سلب مالکیت آن از آب های دریایی در شرق مدیترانه بود که یونان آن را حق خود می دانست.

ایالات متحده علیرغم نیاز مالی قابل توجه، معادل 7 تا 12 میلیارد دلار، در زمانی که رقابت برای قیمت ارزان تر نیز وجود داشت، ملزم به اجرای این پروژه شد، و برای اینکه اروپا را از گاز روسیه منصرف سازد، موافقت کرد که از این پروژه مهم حمایت کند. از آن زمان تاکنون ترکیه اجرای این پروژه را نپذیرفته است.

نیروی دریایی ترکیه با سلاح های پیشرفتهء الکترونیکی، و با مجهز بودن نیروی هوایی و پهپادهای جنگی اش توانایی خنثی سازی برنامه های فرانسه در حمایت از یونان که برای ایجاد وحشت و ارعاب در ترکیه راه اندازی شده بود، را دارد و در برابر همه این تحمیل‌ و زورگویی ها محکم ایستاد.

بزرگترین چالش ترکیه این بود که مصر و یونان توافقنامه تعیین حدود دریایی را در هفته اول اوت 2020 امضا کردند که ترکیه را با مشکل مواجه کرد. با این حال، مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه گفت که مصر به حاکمیت دریایی ترکیه احترام می گذارد و این برای ما کافی است.

پس از دو سال تنش و تهدید به درگیری نظامی و دریایی، به ویژه پس از افزایش فشارها از سوی روسیه، آمریکا تصمیم گرفت که نه تنها با ترکیه وارد هیچ درگیری نشود بلکه ترکیه را متحد مهمی خود در خاورمیانه بداند، و به بهانهء بلند بودن هزینه های مالیاتی این پروژه، تصمیم گرفت حمایت خود از ایجاد خط گاز اسرائیل-اسرائیل در قبرس جنوبی را متوقف کند.

به همین دلیل است که آمریکا از ترکیه می‌خواهد که برای تضعیف هر دو طرف وارد یک رویارویی با روسیه شود. اگرچه آمریکا از این پروژه منصرف شد، اما فرانسه همچنان با تمام قوا پشت سر یونان که با مهمات تسلیحاتی و جت های رافال از آن پشتیبانی می کند، ایستاده است. یونان به رهبری فرانسه و همپیمانان آن ممکن است در حال برنامه ریزی توطئه هایی باشند که تمایل ترکیه برای ورود به جنگ علیه اروپا را نشان دهد ویا حتی قرار دادن سه گانه روسیه، آمریکا و ترکیه در مقابل یکدیگر را برنامه ریزی نمایند.

از همه مهمتر، آمریکا از خط لوله گاز EastMeadحمایت کرد. علاوه بر این، این کشور به ساخت بزرگترین پایگاه نظامی یونان، Dede Agac، در نزدیکی مرز ترکیه ادامه می دهد. ایالات متحده همچنان به فشارهای سیاسی و منطقه ای بالای کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی، امارات و مصر برای پذیرش شرایط آن ادامه می دهد. و به این دلایل می توان گفت که ایالات متحده به دلیل قدرت نظامی ترکیه یونان را در پروژه خط مید شرقی فروخت. اما با وجود این آمریکابه کمین و توطئه علیه ترکیه برای وارد کردن به درگیری علیه روسیه ادامه می دهد.