راهنمای تابستانی برای مسلمانان

نویسنده: ایفئولوا صدیق اویلامی

مترجم: محمد اسماعیل عزیزیار

در نیمکره شمالی ماه های تابستان آمد. گل ها شکوفه کرد. آب و هوا در حال گرم شدن است. از یک طرف رخصتی کارگران شروع شده بود که از طرف دیگر مکتب ها هم به درس ها وقفه دادند. با وجودیکه این موسم بسیار زیبا و آرامش دهنده است، ما به عنوان مسلمان ها نباید اجازه دهیم که این فصل ما را از شعور اسلامی مان دور کند. «خداوند متعال به جهنم اجازه داد که دو بار نفس بکشد؛ یک نفس در زمستان و دیگری در تابستان بکشد.» پیامبر اسلام نیز در حدیث شریف به گرمی و سردی هر دو فصل اشاره کرده است. این کلمه را چه به معنای واقعی  ویا بمعنی مجازی تاویل کنیم، بازهم درسی که می توانیم از حدیث بگیریم بسیار مهم است. مهم نیست که کدام موسمی است، زمستان باشد یا تابستان، سرد باشد یا گرم، خشکه باشد یا مرطوب، وظیفه بنده بودن مان را یادآوری می کنند.

نشاط که در موسم تابستان دیده شده و فعال بودن زندگی در آن؛ گواه بر رحمت و نعمت های خداوندی است. از طرفی دیگر گرمای شدید تابستان، انسان را به یاد سختی عذاب خداوند می اندازد.

 با در نظر گرفتن این موارد، اجازه دهید چند نکته مهم را راجع به تابستان امسال در نظر گرفته شودرادر این مقاله ذکر کنیم:

● پوشیدن لباس مناسب و محافظت چشم ها از گناه:

در طول فصل تابستان جریان زندگی عادی ما بشمول لباس پوشیدن ما، به طور قابل توجهی تغییر می کند. برای تحمل گرما و حرکت آزادانه، لباس های پر جنب و جوش و رنگارنگی جایگزین لباس های سنگین و ضخیم زمستانی را میگیرد. اما از آنجایی که ما مسلمان هستیم مسولیت داریم در چارچوب احکام خدا زنده گی کنیم. بنابراین حتی اگر مدل و حالت لباس ما تغییر کند، نباید حجاب تقوی از تن ما خارج شود. با وجود که خلاف شریعت است اما می بینیم که برخی از مردان گرفتار «حال و هوای تابستانی» می شوند و شلوار های کوتاهی می پوشند که زانوهایشان را نمی پوشاند، برخی از زنان هم حجاب که از طرف شریعت فرض شده را برمی دارند و یا تقلید از حجابی که توسط مدل روز وارد بازار شده را انتخاب می کنند. اینها بدون شک خلاف احکام اسلام است و مسلمانان با این طرز لباس پوشیدن ها، هم فتنه عمومی در اجتماعی ایجاد می کنند و هم احکام الهی را زیر پا می گذارند.

با این که برخی گرمای تابستان را بهانه می کنند، اما نباید فراموش کرد که خداوند در قرآن می فرماید: «... بگو: آتش جهنم داغتر است! اگر می فهمیدند!» (سوره توبه، 81) . در واقع با توجه به اینکه برای برنامه های دنیوی لباس سنگین تری می پوشیم، چنین مشکلی حتی قابل ذکر نیست.

از آنجایی که همه ما مسلمان نیستیم و یا همه از قوانین طبیعی عفت پیروی نمی کنیم باز هم، محافظت از چشم ما برای جلوگیری از گناه نیز بسیار مهم است.30-31 سوره نور. همانطور که در آیات قرآن کریم می بینیم رعایت حجاب و حفظ چشم از گناهان در همین زمینه ذکر شده است.

● پرکرام ها و فعالیت های سرگرمی:

در بسیاری از فرهنگ ها پرگرام های دیگری مانند جشن های عروسی و پرگرام های فارغت از تحصیل نیز در تابستان برگزار می شود. متأسفانه در این پرگرام ها، هم به دلیل ناخودآگاهی و هم به دلیل عوامل فرهنگی، بسیاری از رفتارهای غیر مناسب قوانین اسلام از خود بروز می دهد. اعمال غیراخلاقی مانند اختلاط زن و مرد و نوشیدن مشروبات الکلی وجود دارد. گاهی اوقات عفت نادیده گرفته می شود و مردم لباس هایی را می پوشند که با دین ما مطابقت ندارد. علاوه بر اینها در بسیاری از پرگرام ها شاهد رفتارهای مبالغه آمیز و خودنمایی های که بر خلاف تواضع و خویشتن داری اسلام است، میباشیم.

در اسلام بزرگذاشت از آداب و رسوم شناخته شده فرهنگی جایز است و حکم آن عموما مباح و گاه مستحب است. اما هنگام شرکت در جشن ها، رفتار ما باید در دایره حلال باشد، هزینه ها با احتیاط انجام شود و منابع به گونه ای مصرف شود که به نفع خانواده و امت باشد.

● مدیریت زمان:

از آنجایی که در تابستان زمان زیادی داریم، گاهی اوقات وقت خود را با استفاده غیر مسئولانهبسیاریاز آن را تلف می کنیم. از آنجایی که گردش در تابستان بسیار لذت بخش و راحت است، می تواند وسوسه انگیز باشد. روزهای طولانی، شب‌های کوتاه و هوای خنک شب‌ها نیز باعث می‌شود مردم تا دیروقت بیرون بمانند.

در تابستان عدم استفاده درست از وقت بر عبادت روزانه ما تأثیر می گذارد. تأخیر در نماز مردم به دلیل فاصله زیاد بین اوقات نماز عادی شده است. از طرفی دیگر نخوابیدن تا دیر از شب نیز باعث می شود که نماز صبح که در تابستان زودتر خوانده می شود، ترک شود.

 به گفته حضرت ابن مسعود (رض) حضرت پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «هیچ بنده ای نمی تواند در روز قیامت از جای خود حرکت کند، مگر اینکه از او بپرسند عمر خود را در کجا سپری کردی، با علم خود چه کار های کردی، مال خود را از کجا به دست آوردی و در کجا خرج کردی، بدن خود را در کجا استهلاک کردی. " (ترمذی، قیامت 1)

شکی نیست که از هر لحظه زندگی مان  سوال خواهیم شد. بنابراین باید از زمان خود با احتیاط استفاده کنیم. برای اینکه این مقاله را به بهترین نحو ارزیابی کنیم، وقت خود را صرف پرداختن به کارهای سازنده ای مانند خواندن و یادگیری قرآن، کسب مهارت های جدید، شرکت در برنامه های مفید و گذراندن اوقات خوش در کنار خانواده کنیم. بنابراین وقت های تابستانی خود را به این روش شپری کنیم، شایسته است که "تابستان کامل" نامیده شود.

● خرچ و مصرف:

طبق آمار بسیاری از تحقیقات، مردم در تابستان پول بیشتری را برای اجناس غیر ضروری مصرف می کنند. در فصل تابستان همه جا در اجناس تخفیف میاورند. برخی از افراد ترجیح می دهند برای رهایی از استرس وقت خود را صرف خرید ویا بازدید از فروشگاه های خرید و فروش کنند. فروشگاه ها حتی محصولات خود را به پیاده روها میکشند. علاوه بر این مدارس هم تعطیل میشوند و خانواده ها با هم وقت می گذرانند. از آنجایی که زمان و هوا خوبه به نظر می رسد که خرید اجناس به یک رسم تبدیل شده است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید: «خداوند دوست دارد آثار نعمت های خود را بر بنده ببیند، کسی را که در بدبختی و بدبینی دست و پنجه نرم می کند، دوست ندارد». (صحیح الجامع)

همانطور که در حدیث بالا ذکر شد، خداوند می خواهد که ما، مال حلال خود را صرف خود کنیم. به همین ترتیب پروردگارما می‌خواهد که نسبت به خود و خانواده ‌خود همکار باشیم همانطور که با نیازمندان دست همکاری میدهیم. با این حال، احتیاط همیشه چیزی است که یک مسلمان باید به آن توجه کند. خداوند می فرماید: «(آن بندگان) در انفاق نه اسراف و نه بخیل می کنند. بلکه آنها حد وسطی بین این دورا نگه می دارند.» (سوره فرکان، 67).

● لذت بردند و سرگرمی:

تعطیلات تابستانی هیجان انگیزترین زمان سال دوباره پیش روی ماست. سرگرمی، ورزش و فعالیت های بازی مردم را به مکان های مختلف می برد. برخی ترجیح می دهند به ساحل یا کمپ بروند، در حالی که برخی دیگر ورزش را در تناسب اندام می پذیرند. درین فصلگذراندن وقت با خانواده چقدر جاذب باشد هم ما باید این کار را با در نظر گرفتن حدود خدا انجام دهیم. حتما از جاهایی که حرام است دوری کنیم. ما اجازه ندهیم عزیزانمان به فتنه ویا احتمال ملوث به آن شوند. و خواهش می کنم از جاهایی که عفت ما ( طبق قوانین اسلامی پوشش آن فرض است) محفوظ نیست و چشمان ما به حرام ملوث می شود تا حد امکان دور کنیم.

البته می‌توانیم فعالیت‌های تعطیلی خویش را مطابق سنت پیامبر اسلام انتخاب کنیم مانند تیراندازی با کمان، اسب‌سواری، دویدن و شنا کردن تا از وقت خود استفاده پسندیده کرده باشیم. همچنین می توانیم با پرهیز از هدر رفتن وقت نماز در بسیاری از ورزش های حلال مشابه شرکت کنیم. باغبانی نیز فعالیتی است که در تابستان امسال ارزش امتحان کردن را دارد. زیرا علاوه بر رشد طبیعی غذای خود، هم استرس و هم آلودگی هوا را کاهش می دهیم.

● بهداشت و سلامت:

فصل تابستان از آنجایی که احتمال ابتلا به ریزش و بیماری های مشابه وجود ندارد، فرصت بسیار مناسبی برای احیای سلامتی است. همچنین مشخص شده است که تغییر مدت زمان خواب و به سختی خواب رفتن در ماه های تابستان نقش مهمی در شیوع بی خوابی دارد. مریضی هایی مانند مسمومیت غذایی به دلیل تنوع غذا و فعالیت ها و کم آبی بدن به دلیل گرمای بالا نیز در تابستان شایع است.

"روح شما بر شما حق دارد." همانطور که پیامبر ما در حدیث می فرماید، ما به عنوان مسلمان مسئول حفظ سلامت جسمی و روحی بدن خود هستیم. در واقع باید در تابستان استراحت کافی داشته باشیم، غذای سالم بخوریم و آب فراوان بنوشیم.

مراقبت شخصی و نظافت یکی دیگر از مسائل مهم است. برای جلوگیری از ناراحتی ناشی از گرما و عرق بدن چه در خود و چه در سایر افراد باید به موی سر وعرق بدن خود توجه زیاد داشته باشیم.