(BRICS) بریکس: یک تغییر پارادایم در نظم جهانی

نویسنده: بوباکار آمادو سیس

نشست بهار 2023 صندوق بین المللی پول و بانک جهانی با اظهار نظر قوی کریستالینا جورجیوا، مدیر عامل صندوق بین المللی پول مشخص شد. او به عنوان یک اقتصاددان خاطرنشان کرد که اجازه دادن به اقتصاد جهانی برای تقسیم خود به بلوک های تجاری خودکفا می تواند جنگ سرد دیگری را آغاز کند. درگیری که در سال 2022 بین روسیه و اوکراین رخ داد نشان داد که نظم سیاسی جهانی چقدر شکننده است. با این حال، تضاد همچنین نشان دهنده تغییر پارادایم نظم اقتصادی است. با فشار بریکس برای تعادل اقتصادی بیشتر، ظهور دو بلوک اقتصادی در جهان آشکار می شود. بسیاری احساس می کنند که کشورهایی مانند چین از این موضوع به نفع خود استفاده می کنند و خود را برای قدرت و نفوذ بیشتر قرار می دهند. سوال واقعی این است که این تغییر چگونه بر اقتصاد و ژئوپلیتیک جهانی تأثیر خواهد گذاشت.

تاریخچه مختصری از BRICS

توجه به این نکته ضروری است که تغییر موازنه با جنگ جاری در اروپا آغاز نشد، در واقع به نظر می رسد همیشه همینطور بوده است. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در دهه 1990 و ظهور مداوم چین، ایالات متحده و متحدانش نسبت به پتانسیل خود هوشیار باقی ماندند. BRICSنام اختصاری است که در سال 2001 توسط جیم اونیل (اقتصاددان گلدمن ساکس) به عنوان BRICبرای برزیل، روسیه، هند و چین آغاز شد. آفریقای جنوبی در سال 2010 کاشته شد و به BRICSتبدیل شد. در واقع، گلدمن ساکس ادعا کرد که تا سال 2050 اقتصاد جهانی تحت سلطه چهار اقتصاد BRICخواهد بود (ایندیا تایمز). این بلوک ابتدا به عنوان مرکز فرصت های سرمایه گذاری و در نهایت گذار به یک اتحاد اقتصادی جهانی توصیف شد. امروز، درگیری در اروپا (روسیه و اوکراین) ثابت کرده است که این بلوک موضع سیاسی رو به رشدی نیز دارد.

اتحادیه بیش از 26.7 درصد از سطح زمین (39 میلیون کیلومتر مربع) و بیش از 41.5 درصد از جمعیت جهان (3.21 میلیارد) را تشکیل می دهد. علاوه بر این، برزیل، چین، روسیه و هند بیشترین جمعیت، مساحت و تولید ناخالص داخلی را در بین ده کشور بزرگ جهان دارند. روسیه، چین و هند در حال حاضر ابرقدرت های نوظهور محسوب می شوند. با این تأثیر اقتصادی و سیاسی، به جرات می توان گفت که آینده بریکس با شکستن انحصار اقتصادی و سیاسی ایالات متحده و متحدانش به تمرکززدایی خواهد رسید.

آیا تهدیدی برای نظم دلار وجود دارد؟

با گذشت سالها، پایان هژمونی آمریکا و سلطه دلار آشکارتر می شود. چین و روسیه برای محافظت از منافع خود سیاست اجتناب از دلار را در پیش گرفته اند. آنها این فرآیند را با مبادله ذخایر دلاری بانک های مرکزی با طلا آغاز کردند. در نشست سران بریکس تابستان گذشته، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه درباره ایجاد یک ارز ذخیره جهانی جدید که شامل ارزهای کشورهای عضو می شود، صحبت کرد. این ارز ذخیره جدید به عنوان جایگزینی برای حقوق برداشت ویژه (SDR) محبوب صندوق بین المللی پول عمل خواهد کرد. همچنین افزایش تلاش ارزهای دیجیتال برای تغییر سیستم مالی بین‌المللی سنتی وجود دارد.

علاوه بر این، واضح است که درگیری روسیه و اوکراین روسیه و چین را مجبور کرده است تا برای آزادی کامل مالی خود اقداماتی را انجام دهند. در کنار سایر کشورهای بریکس، دو کشور کنوانسیون های بین المللی زیادی را با ارزهای محلی خود امضا کرده اند.

علاوه بر برجام، ایران یک قرارداد نفتی با هند با ریال ایران به عنوان ارز پایه امضا کرد. در دسامبر 2022، قرارداد نفتی عربستان سعودی با چین به یوان از همین روال پیروی کرد. همه اینها نشان دهنده پایان یک مزیت مهم ایالات متحده بر سیستم اقتصادی و مالی بین المللی است: دلارهای نفتی. بسیاری از آمارها پیش‌بینی می‌کنند که بین سال‌های 2023 تا 2028، کشورهای بریکس حدود 40 درصد از رشد اقتصاد جهانی را به خود اختصاص خواهند داد. چین با 22.6 درصد پیشتاز است در حالی که ایالات متحده با 11.3 درصد پس از هند (12.9 درصد) در رتبه سوم قرار دارد. همراه با سایر کشورهای بالقوه، نقش این بلوک مهم تر خواهد شد. مصر به بانک های شریک بلوک دسترسی پیدا کرده است. الجزایر، ایران، عربستان سعودی، آرژانتین و دیگران نیز برای عضویت دائم درخواست داده اند. در مجموع 19 کشور درخواست دادند که 13 کشور رسمی بودند. این کشورها با هم این قدرت را دارند که دنیایی را که امروز می شناسیم تغییر دهند.

برخی استدلال می کنند که چین به عنوان عضو مسلط بریکس، نفوذ بیش از حد بر این بلوک دارد. با این حال، یادآوری این نکته مهم است که همه کشورهای عضو بریکس به ایده جهانی کثرت گرا متعهد هستند. در واقع تشکیل اتحادیه ها و اتحادها روشی رایج برای حفظ منافع مشترک ملت هاست. به عنوان مثال، درگیری مستمر روسیه با اروپا باعث شده است تا به دنبال روابط نزدیک با چین و هند باشد. این وضعیت موجی از سرمایه گذاری و توسعه را در مناطق مرزی دو کشور به راه انداخت. البته، اگرچه چین بازیگر اصلی بلوک است، اما باید به خاطر داشت که همه کشورهای عضو در فرآیند تصمیم‌گیری گروهی حرفی برای گفتن دارند و در جهت توزیع متوازن‌تر قدرت در سراسر جهان تلاش می‌کنند.

نتیجه

به طور خلاصه، نمی توان انکار کرد که کشورهای بریکس هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی یک ابرقدرت رو به رشد هستند. با جمعیت سالخورده، اروپا با درگیری مواجه است که برای سال های آینده ادامه خواهد داشت. برتری اقتصادی و سیاسی ایالات متحده به ویژه توسط چین و روسیه به چالش کشیده شده است. شاید او بیش از حد جاه طلب بود، شاید اوضاع اینگونه پیش می رود.

هر چیزی که وجود دارد یک چرخه زندگی دارد، قدرت و اقتدار از این قاعده مستثنی نیستند. حاکمیت هایی مانند مصر باستان، روم، امپراتوری بیزانس، امپراتوری عثمانی و امپراتوری بریتانیا نیز به شکاف ها و شکاف ها معروف هستند. تسلط ایالات متحده و متحدانش بر جهان به همین ترتیب شروع به شکاف هایی کرده است. کشورهای بریکس حرکت درست را در زمان مناسب انجام می دهند. همانطور که گفته می شود، "تغییر اجتناب ناپذیر است، اما عاقلانه ترین تصمیم گیرنده کسی است که تغییر را می پذیرد و با آن سازگار می شود."